علل شب ادراری در کودکان چیست + عکس

شب ادراری یا خیس کردن رختخواب هنگام خواب، یکی از مشکلات شایع دوران کودکی است که بسیاری از والدین با آن مواجه می‌شوند. بر اساس تحقیقات، حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد کودکان در سنین پایین، این مشکل را تجربه می‌کنند. هرچند شب ادراری در اغلب موارد با رشد کودک برطرف می‌شود، اما گاهی نیاز به بررسی‌های تخصصی وجود دارد. شناخت علل شب ادراری در کودکان به والدین کمک می‌کند تا هم با آرامش بیشتری موضوع را مدیریت کنند و هم راهکارهای درمانی مؤثرتری به‌کار بگیرند. در این مطلب با اقتباس از بلاگ روانشناس کودک مامانی نو می خواهیم به بررسی شب ادراری در کودکان و راه های درمان آن بپردازیم.

علائم شب ادراری در کودکان چیست؟

پیش از شناخت علل، لازم است با علائم شب ادراری آشنا شویم. مهم‌ترین نشانه، خیس شدن مداوم تخت در طول شب است. این موضوع اگر بیش از دو بار در هفته و به مدت سه ماه متوالی تکرار شود، از نظر پزشکی شب ادراری محسوب می‌شود.
علائم دیگری که ممکن است همراه باشند عبارت‌اند از:

• خواب بسیار عمیق و ناتوانی در بیدار شدن برای رفتن به دستشویی
• احساس خجالت یا کاهش اعتمادبه‌نفس در کودک
• بوی نامطبوع ادرار روی لباس یا تختخواب
• تکرر ادرار یا سوزش هنگام دفع (در صورت وجود عفونت)

علت شب ادراری کودکان چیست؟

متخصصان بر این باورند که علل شب ادراری در کودکان معمولاً ترکیبی از عوامل ژنتیکی، جسمی و روانی است. به همین دلیل، برای درمان آن باید همه جوانب در نظر گرفته شود. این که کودک شما دچار شب ادراری است می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که آنها شامل این موارد می‌شوند:

1. مثانه کوچک

کودکانی که مثانه کوچکی دارند، نمی‌توانند حجم زیادی از ادرار را در طول شب نگه دارند. همین موضوع باعث می‌شود بدون آنکه بیدار شوند، دچار شب ادراری شوند.

2. ناتوانی در تشخیص مثانه پر

برخی کودکان هنوز سیستم عصبی‌شان به‌طور کامل رشد نکرده و نمی‌توانند سیگنال پر شدن مثانه را در خواب دریافت کنند. این یکی از شایع‌ترین علل شب ادراری در کودکان است.

3. عدم تعادل هورمون

هورمون آنتی‌دیورتیک (ADH) به بدن کمک می‌کند تا در شب، ادرار کمتری تولید شود. کمبود یا اختلال در ترشح این هورمون، باعث افزایش حجم ادرار و در نتیجه شب ادراری می‌شود.

4. عفونت مجاری ادراری

عفونت ادراری می‌تواند باعث تکرر ادرار، درد یا سوزش و شب ادراری شود. در این موارد مراجعه سریع به پزشک اهمیت زیادی دارد.

5. آپنه خواب

وقتی کودک دچار وقفه تنفسی در خواب است، اکسیژن بدن کاهش پیدا می‌کند و سیگنال‌های عصبی مختل می‌شوند. این اختلال گاهی منجر به شب ادراری می‌شود.

6. دیابت

افزایش سطح قند خون باعث افزایش تولید ادرار می‌شود. بنابراین دیابت می‌تواند یکی از مهم‌ترین علل شب ادراری در کودکان باشد.

7. یبوست طولانی و مزمن

یبوست مزمن فشار زیادی به مثانه وارد می‌کند و ظرفیت آن را کاهش می‌دهد. در نتیجه، کودک به‌خصوص در شب نمی‌تواند کنترل مناسبی روی مثانه داشته باشد.

8. مشکل ساختاری در دستگاه ادراری یا سیستم عصبی

در برخی موارد ناهنجاری‌های مادرزادی یا مشکلات عصبی باعث می‌شود مثانه عملکرد طبیعی نداشته باشد. این نوع شب ادراری معمولاً به بررسی‌های پزشکی دقیق نیاز دارد.

عوامل خطر شب ادراری در کودکان چیست؟

عوامل متعددی می‌توانند احتمال بروز شب ادراری را افزایش دهند:

• سابقه خانوادگی: اگر یکی از والدین در کودکی دچار شب ادراری بوده، احتمال بروز آن در فرزند بیشتر است.
• جنسیت: پسرها بیشتر از دخترها درگیر این مشکل هستند.
• استرس و اضطراب: تغییر محل زندگی، تولد خواهر یا برادر جدید و حتی مشکلات مدرسه می‌تواند شب ادراری را تشدید کند.
• خواب سنگین: کودکانی که خیلی عمیق می‌خوابند، معمولاً سخت‌تر متوجه پر شدن مثانه می‌شوند.

شب ادراری در کودکان ۳ ساله طبیعی است؟

بله. بسیاری از کودکان تا سن ۳ یا حتی ۴ سالگی هنوز کنترل کامل روی مثانه ندارند. شب ادراری در این سن کاملاً طبیعی است و جای نگرانی ندارد. اما اگر بعد از ۵ سالگی همچنان ادامه پیدا کند، نیاز به بررسی تخصصی خواهد داشت.

درمان شب ادراری در کودکان

درمان شب ادراری وابسته به علت آن است و گاهی ترکیبی از روش‌های مختلف به‌کار گرفته می‌شود.

• محدود کردن مصرف مایعات به‌ویژه چای و نوشابه قبل از خواب
• یادآوری رفتن به دستشویی قبل از خواب
• استفاده از زنگ هشدار شب ادراری (Bedwetting Alarm) برای بیدار کردن کودک
• تشویق و حمایت به‌جای تنبیه و سرزنش

درمان شب ادراری در کودکان: 1. دارو

در برخی موارد پزشک داروهایی مثل دسموپرسین (برای کاهش تولید ادرار در شب) یا داروهای ضداسپاسم مثانه را تجویز می‌کند. مصرف دارو تنها باید زیر نظر پزشک باشد.

درمان شب ادراری در کودکان: 2. طب سنتی

در طب سنتی توصیه‌هایی مثل مصرف عرقیات گیاهی (بابونه، رازیانه، گزنه) برای تقویت مثانه و کاهش شب ادراری وجود دارد. البته این روش‌ها باید همراه با مشاوره متخصص انجام شوند.

درمان شب ادراری در کودکان: 3. پیاز

برخی منابع طب سنتی مصرف پیاز یا شربت پیاز را برای بهبود شب ادراری پیشنهاد می‌دهند. پیاز خاصیت ضدالتهابی دارد و به تقویت عملکرد کلیه و مثانه کمک می‌کند.

شب ادراری کودک تا چه سنی طبیعی است؟

شب ادراری تا سن ۵ سالگی طبیعی محسوب می‌شود. اگر این مشکل بعد از ۷ سالگی همچنان ادامه پیدا کند، نیاز به بررسی‌های پزشکی جدی‌تر خواهد داشت.

چه زمانی در مواجهه با شب ادراری در کودکان به دکتر مراجعه کنیم؟

• ادامه شب ادراری بعد از ۷ سالگی
• وجود خون در ادرار
• درد یا سوزش هنگام دفع
• علائم دیابت مانند تشنگی شدید یا کاهش وزن ناگهانی
• تکرر ادرار همراه با تب و لرز (نشانه عفونت)

تشخیص علت شب ادراری در کودکان چگونه انجام می‌شود؟

پزشک ابتدا شرح حال کامل از والدین می‌گیرد، سپس آزمایش ادرار و خون تجویز می‌کند. در صورت نیاز، سونوگرافی مثانه و کلیه، بررسی عصب‌شناسی و حتی تست خواب برای تشخیص آپنه خواب انجام می‌شود.

شب ادراری نه‌تنها یک مشکل جسمی، بلکه مسئله‌ای روانی نیز هست. مهم‌ترین نکته برای والدین این است که هرگز کودک را سرزنش یا تنبیه نکنند. حمایت، صبوری و مراجعه به متخصص در صورت لزوم، بهترین راه برای درمان این مشکل شایع دوران کودکی است.